-
1 эшләү
неперех.1) в разн. знач. рабо́тать, труди́ться (кем, где, на кого, над чем, как)укытучы булып эшләү — рабо́тать учи́телем
колхозда эшләү — труди́ться в колхо́зе
өйдә эшләү — рабо́тать до́ма
кулъязмалар өстендә эшләү — рабо́тать над ру́кописями
ялланып эшләү — рабо́тать по на́йму
эшләп үсү — расти́ в труде́
кешегә эшләү — рабо́тать на чужи́х
ил файдасына эшләү — труди́ться на бла́го страны́
кем эшләми, шул ашамый — погов. кто не рабо́тает, тот не ест
тирләп эшләсәң тәмләп ашарсың — посл. рабо́тай до по́ту, так и пое́шь в охо́ту
кеше эшләп үлми, чирләп үлә — посл. (букв. челове́к умира́ет от боле́зни, а не от труда́)
2) рабо́тать, де́йствовать, функциони́роватьмузей вакытлыча эшләми — музе́й вре́менно не рабо́тает
түгәрәк өченче ел эшли — кружо́к функциони́рует тре́тий год
3) с послелогом беләна) рабо́тать, занима́ться ( с кем-чем)балалар белән эшләү — рабо́тать с детьми́
кадрлар белән эшләү — занима́ться (с) ка́драми
сүзлек белән эшләү — рабо́тать со словарём
компьютер белән эшләү — рабо́тать (занима́ться) с компью́тером
электр белән эшләү — приводи́ться в де́йствие электри́чеством
торф белән эшләү — рабо́тать на то́рфе
4) дви́гаться, де́йствоватькуллар-аяклар эшләми — ру́ки-но́ги не дви́гаются
куллар белән эшләү — де́йствовать рука́ми
5) сообража́ть, рабо́тать ( о голове)башың эшләмәсә, аягың ял итмәс — посл. дурна́я голова́ нога́м поко́я не даёт (букв. е́сли голова́ не сообража́ет, нога́м поко́я не бу́дет)
6) неперех.; перех. де́лать/сде́лать, поступа́ть/поступи́тьнәрсә эшлисең инде аның белән? — что с ним сде́лаешь?
ничек телисең, шулай эшлә — как хо́чешь, так и поступа́й (де́лай)
дөрес эшләү — поступи́ть (сде́лать) пра́вильно
7) перех. де́лать/сде́лать, изгота́вливать, изготовля́ть/изгото́вить, выраба́тывать/вы́работать || изгота́вливание, изготовле́ние, выраба́тывание, вы́работкатаблицалар эшләү — де́лать (изготовля́ть) табли́цы
агач әйберләре эшләү — де́лать (изгота́вливать) деревя́нные изде́лия
уенчыклар эшләү — де́лать (мастери́ть) игру́шки
ярымфабрикатлар эшләү — изготовля́ть полуфабрика́ты, изгота́вливание полуфабрика́тов
8) зараба́тывать/зарабо́тать || зараба́тываниеөч йөз хезмәт көне эшләү — вы́работать три́ста трудодне́й
ни эшлисең, шуны ашыйсың — (погов.) что зарабо́таешь (вы́работаешь), то и пое́шь
эшләгәнеңне ал — получа́й, что зарабо́тал
9) де́лать/сде́лать, твори́ть, соверша́ть/соверши́тьизге эш эшләү — соверши́ть благо́е де́ло
гаҗәеп эшләр эшләү — твори́ть чудеса́
җинаять эшләү — соверши́ть преступле́ние
элек уйла, аннан эшлә — погов. снача́ла поду́май, а пото́м сде́лай
•- эшләп ару
- эшләп бетерү
- эшләп бирү
- эшләп табу
- эшләп тору
- эшләп чыгару
- эшләп чыгару кораллары
- эшләп чыгаручы
- эшләп чыгу
- эшләргә тотыну
- эшли башлау••эшләмәгән эше юк — ма́стер на все ру́ки
эшләп ташла́у — проверну́ть (какое-л.) де́ло
-
2 агач
1. сущ.1) де́рево (лиственное, хвойное, южное, плодовое) || древе́сныйвак агачлар — ме́лкие дере́вья (деревца́)
агач каерысы — древе́сная кора́
агач төрләре — поро́ды дере́вьев
клуб тирәли агач утырту — поса́дка дере́вьев вокру́г клу́ба
2) собир. (материал, сырьё) де́рево, древеси́на, лес || древе́сный (уголь, спирт); древеси́нныйагач чыгару — вывози́ть лес (древеси́ну)
эшкә яраклы агач — делова́я древеси́на; делово́й лес
агач агызу — сплавля́ть лес
комбинаттагы агач калдыклары — древе́сные (древеси́нные) отхо́ды на комбина́те
3) в сочет. лесо-; дерево-; древо-агач склады — лесоскла́д
агач сәүдәсе — лесоторго́вля; торго́вля ле́сом
агач хәзерләү участогы — уча́сток лесоразрабо́ток (лесозагото́вок); лесосе́чный уча́сток, лесосе́ка
агач хәзерләүче (хәзерләүдә эшләүче) — лесозаготови́тель; лесозагото́вщик
агач ташу юлы — лесово́зная доро́га
агач агызу сезоны — лесоспла́вный сезо́н
агач кисүдә эшләү — быть на лесору́бочных (лесору́бных) рабо́тах
агач кисә торган — древоре́жущий
агач эшкәртү — деревообрабо́тка
агач утырту — поса́дка дере́вьев
4) перен.; бран. болва́н, дуби́на, чурба́н2. прил.1) деревя́нный, из де́реваагач күпер — деревя́нный мост
агач көрәк — деревя́нная лопа́та
агач йорт — деревя́нный дом
агач табанлы чана — са́ни на деревя́нных поло́зьях
агач терәү — подпо́рка из де́рева; деревя́нная подпо́рка
2) бреве́нчатый; ру́бленый (сарай, барак)яңа гына салган агач мунча — свежеру́бленая ба́ня
3) тесо́вый, из тёса ( забор)4) щепно́й, из щепы́агач әйберләр — щепны́е изде́лия (това́ры)
5) ирон.; прост.а) деревя́нный, одеревене́лый, окостене́лый, тупо́й, (как), неживо́й (рот от холода, руки и пальцы от старческой дряблости или отсутствия движения)б) топо́рный (о чьём-л. языке); аляпова́тыйагач тел белән язган мәкалә — статья́, напи́санная топо́рным языко́м
в) бран. горе-; -дубина, -чурбан, -пень; -болван, -тупицаагач каравылчы — сто́рож-болва́н; го́ре-сто́рож; не сто́рож, а болва́н
агач хисапчы — го́ре-счетово́д; счетово́д-тупи́ца
•- агач ат
- агач аяк
- агач бакасы
- агач бакчасы
- агач гөл
- агач гөмбәсе
- агач җилеме
- агач кадак
- агач кистерүче
- агач кисүче
- агач корты
- агач куышы
- агач күбәләге
- агач мае
- агач материалы
- агач өйле
- бүрәнә өйле
- агач сирәк үскән җир
- агач суын алу
- агач тараканы
- агач тарттыру
- агач ташучы баржа
- агач ташучы машина
- агач төбе
- агач тыгылу
- агач утырту
- агач үзәге
- агач череге
- агач чиләк
- агач чүкеч
- агач эшкәртүче
- агачка әйләнү
- агачка әверелү••агач атка атландыру — оста́вить с но́сом; обвести́ вокру́г па́льца, надува́ть/наду́ть
агач атка атлану (атланып калу) — оста́ться с но́сом; сесть в лу́жу прост.
агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри — не по ле́су хо́дит, а по лю́дям (о беде, болезни, смерти, горе, несчастье, стихийных бедствиях, жизненных невзгодах и т. п.) (букв. не по верши́нам дере́вьев, а по голова́м люде́й хо́дит)
агач җан — см. агач йөрәк
агач җанлы — см. агач йөрәкле
агач мылтык — ирон. пустоме́ля, болту́н, пустозво́н, пустосло́в
агачны яшьтән (яшьли, яшь чагында бөгү) — гнуть де́рево, пока́ мо́лодо (т.е. воспитывать с малых лет)
агач авызланып — гру́бо, ре́зко, по-ха́мски
- агач башында үсмиагачтан сандугач кына ясамый — ма́стер на все ру́ки; всё уме́ет; всё де́лает
- агач йөрәк
- агач йөрәкле
- агачын күреп урманын күрмәү
- агачын күреп тә урманын күрмәү -
3 поделочный
-ая; -оеспец.вак-төяккә китә торган, вак-төяк эшләргә китә торган, вак-төяк әйберләр ясауга китә торган -
4 йорт
сущ.1) (жилище, жильё) дом, зда́ние || дома́шний || домо́выйагач йорт — деревя́нный дом
кирпеч йорт — кирпи́чный дом
ата йорты — о́тчий дом
биш катлы йорт — пятиэта́жное зда́ние
йорт салу (күтәрү) — стро́ить дом
йорт торгызу — отстра́ивать дом
йорт хуҗалыгы — дома́шнее хозя́йство
йорт җиһазлары — дома́шняя у́тварь
йорт капкасы — домо́вые воро́та
йорт үрмәкүче — домо́вый пау́к
йорт тычканы — домо́вая мышь
2) как первый компонент русских сложн. сл. домо-йорт биләү — домовладе́ние
йорт салу — домострои́тельство
йорт төзү эше — домострое́ние
йортта үстерелгән — доморо́щенный (конь, виноград)
3) (домашний очаг, хозяйство) дом, семья́бөтен йорт аякка басты — весь дом подня́лся на́ ноги
яхшы хуҗа йорттан түгел, ә йортка ташый — (погов.) хоро́ший хозя́ин не из до́ма, а в дом несёт
хуҗасыз йортта бәрәкәт юк — (посл.) без хозя́ина и дом-сирота́
ызба күрке - хатын, йорт күрке - ир — (посл.) краса́ избы́ - жена́, краса́ до́ма (хозя́йства) - муж
йортызга иминлек бирсен! — мир ва́шему до́му
4) постро́йка, строе́ниезавод йортлары — заводски́е постро́йки (строе́ния)
5) двор, уса́дьбаавылда өч йөз йорт — в дере́вне три́ста дворо́в (уса́деб)
крестьян йорты — крестья́нская уса́дьба
6) (какое-л. учреждение) домбалалар йорты — де́тский дом
мәдәният йорты — Дом культу́ры
Матбугат йорты — Дом печа́ти
сәүдә йорты — торго́вый дом
ял йорты — дом о́тдыха
7) заведе́ние; храмуку йорты — уче́бное заведе́ние
дәвалау йортлары — лече́бные учрежде́ния
фән йорты — храм нау́ки
8) уст. (династия, род, поколение) домРомановлар йорты — дом Рома́новых
9) поэт. страна́, крайБолгар йорты — страна́ Бу́лгар
дошманнарны җиңеп, туган йортка кайтты батырлар — победи́в врага́, в родны́е края́ возврати́лись богатыри́
•- йорт башы
- йорт хуҗасы
- йорт башыннан
- йорт биләүче
- йорт иясе
- йорт карау
- йорт кирәк-яраклары
- йорт әйберләре
- йорт кенәгәсе
- йорт котлау
- йорт кошлары
- йорт куяны
- йорт салучы
- йорт урыны
- йорт хайваннары
- йорт хезмәтчесе
- йорт хезмәтчеләре
- йорт эте
- йорт эшләре
- йорт эшләре китабы
- йорт ябалагы
- йортка ияләштерү
- йортка кергән кияү
- йорттан йортка••йорт итү (көтү) — см. көн итү
йорт тоту — вести́ хозя́йство, хозя́йничать, хозя́йствовать
йортка йокмау — отби́ться от до́ма
йортка керү — стать примако́м
йортка кермәк җан бирмәк — (посл.) примако́м стать - что ду́шу отда́ть
- йорт тумасыйортка кертү — брать/взять в примаки́
См. также в других словарях:
агач — 1. Каты кәүсәле, ботаклары ябалдашланып торган күпьеллык үсемлек. Шул үсемлекнең ботаклардан арындырылган кәүсәсе. с. Агачтан ясалган, салынган 2. Төзүгә һәм әйберләр ясауга китә торган агач материал; үзагач 3. күч. Аңгыра, надан. АГАЧ АЯК – 1)… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
табак — (ТАБАКЛЫ) – I. 1. Металл, агач һ. б. дан эшләнгән, хуҗалыкта төрле максатлар өчен кулл. тор. төрле зурлыктагы тирән савыт. Төрле үлчәүләрдә, приборларда, аппаратларда зур тәлинкә сыман савыт 2. Табакка охшашлы һәм табак зурлыгындагы түгәрәк… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
столяр — Төрле агач әйберләр (өй җиһазы һ. б. ш.) ясау эшләү остасы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
вак — с. 1. Күләме, зурлыгы ягыннан кечкенә; киресе: эре 2. Яшь, кечкенә (балалар тур.). и. Яшь, кечкенә бала 3. Кечкенә күләмле бериш, бертөрле кисәкләрдән торган. и. Кирпеч, печән, агач кебекләрнең вакланган, уалган оны, чүбе, тузаны печән вагы 4.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
такта — 1. Бүрәнәне буйга телеп ясалган тигез, яссы һәм озынча агач кисәге. Аерым әйберләрнең тактадан торган яки такталардан төзелгән өлешләре турында. с. Тактадан эшләнгән 2. Тактадан (такталардан) торган яки такта сыман форм. әйбер 3. күч. Такталардан … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
